Ćwiczenia duchowe i filozofia starożytna

Ta ksiazka to bodaj glówne dzielo francuskiego filozofa i starozytnika Pierre'a Hadota (1922-2010), nad którym pracowal on przez kilkanascie lat i które stanowi kwintesencje jego przemyslen nad charakterem starozytnej filozofii, a takze nad natura filozofii w ogóle. Filozofowac, uwazal, to wybierac sposób przedstawiania sobie rzeczy, od tego bowiem zalezy, jak sie do nich odniesiemy. Ten wybór wszakze nie byl dziedzina refleksji teoretycznej. Filozofia pierwotnie stanowila ,,sztuke zycia". Uczono sie jej poprzez ,,cwiczenia duchowe", które leza u podstaw tego, w czym dzis upatrujemy wykladu okreslonej doktryny. Tymczasem porzadek, uwazal Hadot, byl odwrotny. Szkoly filozoficzne, jak epikurejczycy czy stoicy, uczyly pewnej postawy zyciowej, uczyly ,,madrosci", a teksty ,,doktrynalne" mialy tylko pomocnicze znaczenie. Ten ich ,,uzytkowy", dorazny charakter prób ujmowania praktyki swego rodzaju teoria wyjasnialby niespójnosc wielu starozytnych tekstów. Te praktyczna filozofie zastapila teoretyczna w chrzescijanskim sredniowieczu, gdy filozofia stala sie sluzebnym narzedziem teologii. Jako cwiczenie duchowe przetrwala w klasztornych praktykach duchowych i u niektórych myslicieli, takze nowozytnych. Idee Hadota trzeba uznac za rewolucyjne, zupelnie bowiem zmieniaja one nasze postrzeganie filozofii. Tak tez sa odbierane i dzis juz nie sposób pominac tej perspektywy w refleksji nad filozofia i w filozofii samej.