Pisma o sztuce i literaturze

Niklas Luhmann (1927-1998), niemiecki socjolog, tworca teorii systemow i ogolnej teorii spoleczenstwa. Glowne dziela: Systemy spoleczne. Zarys ogolnej teorii (1984, wyd. pol. 2007), Die Gesellschaft der Gesellschaft (1997) oraz cykl dziewieciu monografii o poszczegolnych systemach funkcjonalnie zroznicowanego spoleczenstwa: ekonomii, nauce, prawie, mediach masowych, sztuce, polityce, religii, wychowaniu i milosci, opublikowanych w latach 1982-2008. W Polsce ukazaly ponadto: Funkcja religii (1977, wyd. pol. 1998), Teoria polityczna panstwa bezpieczenstwa socjalnego (1981, wyd. pol. 1994), Semantyka milosci. O kodowaniu intymnosci (1982, wyd. pol. 2003). Zdaniem Luhmanna spoleczenstwo jest komunikacja. Poszczegolne jego czesci roznicuja sie ze wzgledu na ewolucje komunikacji. Takze sztuke Luhmann uznal za system wytworzony wewnatrz komunikacji. Mozliwosci sztuki i warunki jej zgodnosci z innymi strukturami systemu spolecznego nie sa dowolne, lecz maja pewna strukture. Z tej perspektywy autor w zebranych w tym tomie esejach opisuje "kod" i "medium" sztuki. Luhmann nie jest (wbrew teoretykom sztuki konceptualnej) zwolennikiem wymazania z estetyki pojecia piekna. To jego na pozor tradycjonalistyczne podejscie wyplywa jednak z wysoce oryginalnej koncepcji natury sztuki. Sztuka jest samowystarczalnym i samotworzacym sie podsystemem systemu spolecznego. Wyodrebnia sie jako pewna forma komunikacji oparta na rozroznianiu wedlug podzialu piekne/brzydkie. Podobnie koduja sie inne systemy funkcjonalne, np. gospodarka przez kod miec/nie miec, polityka przez kod rzad/opozycja, a nauka przez kod prawda/falsz.