Wspolczesne kino izraelskie

Film izraelski ma swoj poczatek sie w Polsce, jeszcze przed powstaniem Panstwa Izrael. Dzis niewielu pamieta, ze tworca jednego z pierwszych filmow hebrajskich - Sabry powstalej w 1933 roku - byl pozniejszy rezyser Krzyzakow Aleksander Ford. A jednak na temat wspolczesnej izraelskiej kinematografii wiemy niewiele, choc izraelskie filmy od kilku lat pojawiaja sie w polskich kinach, telewizji, a nawet mozna zakupic je w Empiku. Dlatego tez z wielka radoscia i satysfakcja witam ksiazke pod redakcja Joanny Preizner Wspolczesne kino izraelskie. Znajdziemy tu dwanascie pasjonujacych, czesto wrecz blyskotliwych, esejow o najciekawszych filmach i tworcach izraelskiej kinematografii. W tej pionierskiej ksiazce mlodzi polscy badacze mierza sie z wieloma wyzwaniami zwiazanymi ze wspolczesnym izraelskim kinem. Michal Sobelman Wiekszosci widzow, a w tym i filmoznawcow, nie niepokoja pytania o wspolczesne kino izraelskie, znane jedynie bardzo waskiej publicznosci - ich dystrybucja kinowa jest bardziej niz skromna, wiele wartosciowych tytulow w ogole do niej nie trafia. Nawet w pismiennictwie filmoznawczym europejskim poza studiami nad modnymi tematami tozsamosciowymi i genderowymi trudno znalezc opracowania natury bardziej wszechstronnej, do ktorych mozna sie odwolywac. Pojawiaja sie teksty w prasie i wywiady, ale nie ma publikacji naukowych, ktorych autorzy probuja zobaczyc film i jego autora w szerokim kontekscie, tak jak dzieje sie to w przygotowanym tomie, pierwszym na rynku polskim. Joanna Preizner, znana jako autorka kilku monografii oraz inicjatorka i redaktorka czterotomowego cyklu Gefilte film. Watki zydowskie w kinie, zebrala i tym razem doborowe grono autorow, jakich jedynie moze zyczyc sobie redaktor tomu filmoznawczego. Znajduja sie wsrod nich postacie uczonych, ktorzy sa klasa sami dla siebie. Dzieki nim i zaproponowanemu przez Redaktorke tomu ukladowi tekstow ksiazka stanowi prekursorskie kompendium wiedzy na temat wspolczesnego kina izraelskiego, a jednoczesnie udany wstep do systematyzacji, definicji, zakreslenia problematyki, ktorej znaczenie, powage ale i niezwykle paradoksy w kulturze wspolczesnej uswiadamiaja kolejne analizy. Mozna potraktowac te ksiazke jako rodzaj vademecum po terytorium w permanentnym stanie wojny, pelnym oczywistych badz ukrytych dla reszty swiata konfliktow, w ktorym natrafiamy na mury, zasieki, ale i enklawy kulturowe przeniesione z innego czasu i miejsca. Poszczegolne artykuly wyznaczaja rodzaj punktow orientacyjnych zarowno w poznawaniu zawilosci dziejow wspolczesnych Izraela, glebokich podzialow wewnatrz spoleczenstwa (definiowanie swoich iobcych), takze podzialow kulturowych. Wszystkie te aspekty odzwierciedla bogata kinematografia. Tworcy izraelscy, przywolani w kolejnych analizach zawartych w tomie, przepracowuja historie i polityke swego kraju, a ich filmy wyrazaja daleko idacy krytycyzm. Ogromne, nie do przecenienia, sa walory poznawcze ksiazki. Jesli nawet autorzy poszczegolnych tekstow wychodza z roznych punktow widzenia, w odmienny sposob widza i w konsekwencji ujmuja tlo historyczne, polityczne czy kulturowe analizowanych fabul i - wyjatkowo - dokumentow, to fakt ten odzwierciedla nie tylko czy nie tyle rozmiar przeprowadzonych przez nich studiow, co roznorodnosc lektur, po jakie siegali. W konsekwencji ksiazka daje wyraz wielosci pogladow, otwartosci na dyskusje, co jest jej niezaprzeczalnym walorem kazdego opracowania naukowego. Dr hab. Jadwiga Hucková